Te ahunga, koia te oranga
Te puawaitanga
He hononga tōna ki te ao paki tūmatarau.
Ki mua, ki muri
He mata mōku
kia kite
kia tīni i tōku hanga.
Rangatiratanga
te ranga-ā-rōpū
ngā āputa
o te wīra.
Āwhio haere
Te takanga o te mataono
He āhua
He tikanga
He mahi
tō ia taha.
E ahu ana
E whakakotahi ana
E mahi-tahi ana
E whakataetae ana
te rōpū.
He whāinga kotahi, he ara kotahi
Mā ia tangata
te hua e hanga, e tīni, e whakahua ai.
Tuhi Mahorahora Ruma 15
I te timatanga he kōwhiringa tuhinga o nga tamariki tau 6 ki te 8 i tētahi whānau rūmaki reo e noho ana i te pito o Tamaki Makaurau. Whai muri atu ko ngā tamariki tau 5 ki te 6... heoi, i taku wehenga atu o te huarahi Māori, ka mokemoke ahau i te reo Māori. He tīmatanga i te tau 2014 ki te takoto mai i āku tuhinga. This started as a collection of writings by year 6-8, then year 5-6 children in an immersion Māori language whānau in Auckland. From 2014, it is just a place for me to write....
Ngā Paetukutuku Hāpai i te Akomanga
12/22/2016
5/14/2015
Kei tua o te ao
"Mwa," te kī o ā māua ngutu i tā māua kitenga i a rāua anō. Ko 1945 te tau. I mutu noa te pakanga tuarua o te ao, arā, a WWII.
He nāhi ahau. He hōia taku hoatāne, nō reira, i te noho wehe māua mō te katoa o te pakanga. Auē, te pouri hoki!
I a au e mahi ana i Tekihi (Turkey me kī), he pahūnga nui nā o mātou hoariri i whakapahū. Nā, i taetae mai te tokomaha kua tata hinga rātou ki te pō.
"Aaaaa!" te aurere a tētahi tāne, nohinohi rawa tāna hanga. Ko te āhua nei, he awa toto e turuturu ana i tōna waewae, ā, he arawhiti tōna whēua. Ka mirumiru haere tōna toto.
"Kia horo! Homai te toki me te hoari kato. Aroha mai e te hōia... Me tango mātou i tō waewae."
(He tīmatanga noa tēnei, i a au e kairīwhi ana... he tauira tuhi māhorahora. I ngā rā whakatā i pahure, nāku te paki pouaka whakaata i mātakitaki, arā, 'Outlander'.)
He nāhi ahau. He hōia taku hoatāne, nō reira, i te noho wehe māua mō te katoa o te pakanga. Auē, te pouri hoki!
I a au e mahi ana i Tekihi (Turkey me kī), he pahūnga nui nā o mātou hoariri i whakapahū. Nā, i taetae mai te tokomaha kua tata hinga rātou ki te pō.
"Aaaaa!" te aurere a tētahi tāne, nohinohi rawa tāna hanga. Ko te āhua nei, he awa toto e turuturu ana i tōna waewae, ā, he arawhiti tōna whēua. Ka mirumiru haere tōna toto.
"Kia horo! Homai te toki me te hoari kato. Aroha mai e te hōia... Me tango mātou i tō waewae."
(He tīmatanga noa tēnei, i a au e kairīwhi ana... he tauira tuhi māhorahora. I ngā rā whakatā i pahure, nāku te paki pouaka whakaata i mātakitaki, arā, 'Outlander'.)
3/24/2015
Pūehu
Kua takotohia ngā pūehu,
kua auē ngā tāngata e ora tonu ana,
ahakoa te kiri kua motuhia, te toto e turuturu ana. Ko te rongo nei, he mīti kua tahunatia rawatia.
E tiro atu ana ahau ki te tokorua rā, arā, te māmā poto me tana tamāhine, he pēpi kua mate, kua huri kiwikiwi tōna kiri. He kīkī manawa tērā.
Ka tiro haere au i te whenua hahore, te whenua oranga-kore, te whenua tahanga, ōrite katoa a Aotearoa i ēnei rā ki te koraha. Kāhore he manu, kāhore he kararehe, kāhore he tupu e ora ana i te mata o te whenua. Nā te hīanga o tō tātou kāwanatanga tēnei hua...
I whakanui rātou i a Airaki, a rātou mā i te whenua kaha ki te hoko hinu... ā, i takahi rātou i te mana whenua, te mana tangata, te mana taiao...
"Pokokōhua! Kua hōhā katoa au!"
"Shhh, kia tau mete," te akiaki mai a taku hoa pūmu, a Tiarina.
"Hei aha rā tērā! Me kimi tāua i tētahi wāhi āhuru..." taku whakahokinga.
I oma konihi ai māu, heke iho ai ia wā i te rere mai ngā mīhini pirihimana - "Wuuuutaaaā!"
"Auē, kua tata kite a ia i tōku kanohi!"
"Ae rā," taku whakahokinga.
"Me tatari pea tāua mō te poupoutanga o te rā?"
"He whakaaro pai tērā."
Nā wai rā, i te whakarite māua i te mīhini kai i a māua e huna ana ki rō ana pōuriuri, kōpā rawa.
Nāku ētahi paru i kohi, nā, i tuku au ki roto i te āputa tīmatanga... ka tīmata tō te mīhini mahi.
"Pipī... tiniki...."
Mmmmm, te reka o te kākara paru. Kua hurihia te mīhini nei hei pihapiha mīti. Kaha rawa tō māua kai. "Rawe! Kua puta a pito."
Hei te wā ko tatari noa tō mahi, he pērā te rerenga wā ki te ngata māuiui e ngāoki ana... ahakoa tērā, kua tae te wā haere.
Ko Tiarina te tuatahi ki te puta, ko tāna ki te kite īna e wātea ana te huarahi.
"Kia horo e hoa," tāna kōhimuhimu mai.
Kāore anō māua kia whakahua i tētahi kupu, tae atu ka kuhu atu māua i tō māua whare.
Ki ō koutou whakaaro, ka aha rāua ināianei??
1/17/2015
9/29/2014
5/10/2014
4/21/2014
Ngā tīmatanga paki e 2
Kua maroke katoa tōku waha, kia pēnā ki tētahi koraha o Āwherika. I ānini mārika tōku māhunga, me kī, i te pīoioi haere tōku ao.
"Auē taukiri e!" taku kōhimuhimu. Anō nei, taku ohorere ki te rongo i tāku reo, kua āhua rakuraku tana rerenga.
I tata tūtuki ahau... heoi anō, nāku ahau i whakatika me te whakaaro... ki te taka koe e hoa, ka hemo katoa. Kāhore anō koe mō te tū.
Nō reira, ko Ruthylu tēnei, te tangata kotahi e ora tonu ana i a Papatūānuku. Āhua 40 ōku tau, heoi anō, tē taea e au te whakapono... he whakapae noa. Ae marika, nā te aukatinga karaka e te Rangatira Claudius o te ao. Kua tōmuri a ia, ia rā, ia rā... Nā tana hōhā haere i aukati katoa ngā karaka, i ngā rorohiko, tae atu ki a Pīki Pene i Rānana....
____________________________________
"Shhhh!" tāku kōhimuhimu ohorere atu ki ōku hoa pūmau e huna mārika ana.
Kei rō ngahere kōpā, kua kōpiripiri katoa mātou, i te maha rawa o ngā rākau, ngā tupu, ngā aka e peia iho ana i a mātou.
E wiriwiri katoa ana tōku tinana, tū pakoki ai ōku huru-kiri, ā, ka mataku katoa au... ka hopu hau, e kore e taea e au te tuku.
Pā....HŪ! PĀHŪ!!
Koia tērā, te hoariri, te māeroero, e haramai ana!
"Auē!" tāku karanga. "E oma!"...
"Auē taukiri e!" taku kōhimuhimu. Anō nei, taku ohorere ki te rongo i tāku reo, kua āhua rakuraku tana rerenga.
I tata tūtuki ahau... heoi anō, nāku ahau i whakatika me te whakaaro... ki te taka koe e hoa, ka hemo katoa. Kāhore anō koe mō te tū.
Nō reira, ko Ruthylu tēnei, te tangata kotahi e ora tonu ana i a Papatūānuku. Āhua 40 ōku tau, heoi anō, tē taea e au te whakapono... he whakapae noa. Ae marika, nā te aukatinga karaka e te Rangatira Claudius o te ao. Kua tōmuri a ia, ia rā, ia rā... Nā tana hōhā haere i aukati katoa ngā karaka, i ngā rorohiko, tae atu ki a Pīki Pene i Rānana....
____________________________________
"Shhhh!" tāku kōhimuhimu ohorere atu ki ōku hoa pūmau e huna mārika ana.
Kei rō ngahere kōpā, kua kōpiripiri katoa mātou, i te maha rawa o ngā rākau, ngā tupu, ngā aka e peia iho ana i a mātou.
E wiriwiri katoa ana tōku tinana, tū pakoki ai ōku huru-kiri, ā, ka mataku katoa au... ka hopu hau, e kore e taea e au te tuku.
Pā....HŪ! PĀHŪ!!
Koia tērā, te hoariri, te māeroero, e haramai ana!
"Auē!" tāku karanga. "E oma!"...
Hei ā hea pā mai ai te pōhekaheka ki ngā maramara rīwai nō Makitānara?
Inapō, i te mea he koha tā Whaea Carron ki ahau, i te hiahia au ki te aro ki te pānga mai o te pōhekaheka ki ngā maramara rīwai i Makitānara.
Ngā putanga iho i tērā tau:
Ko taku whakapae, kāhore te pōhekaheka i te pā atu, i te mea, 10 wīki te roanga o te whakamātau i tērā tau. Anō hoki, i te tīmatatanga i hē taku tukanga o ngā maramara rīwai ki te oko, wera tonu ai... Me makariri tuatahi i tēnei wā.
Me taurite ahau i ngā tipi rerekē
Rīpene
Wharepukapuka
Ngā putanga iho i tērā tau:
Ko taku whakapae, kāhore te pōhekaheka i te pā atu, i te mea, 10 wīki te roanga o te whakamātau i tērā tau. Anō hoki, i te tīmatatanga i hē taku tukanga o ngā maramara rīwai ki te oko, wera tonu ai... Me makariri tuatahi i tēnei wā.
Me taurite ahau i ngā tipi rerekē
- Wendy's
- Burger King
- Te toa ika me te tipi (Tērā pea? I tēnei wā ka mau i ngā tipi Makitānara noa)
- Mā tētahi mīhini (i UoA, te tari pūtaiao pērā i a Liggin's Institute)?
- Mā tētahi pukapuka, paetukutuku rānei (Google, ngā wharepukapuka o Tamaki Makaurau)?
- Mā Makitānara (īmera, waea, ka haere rānei ki te tari matua)?
- Mā tētahi whakamātau (hinu, kia hia??)?
Rīpene
- Super-Size Me
- Fast-food Nation
- He mea anō? Me tiro ki a imdb.com...
Wharepukapuka
- Te Puna Mātauranga o Aotearoa (Nat. Lib - īmera ki a rātou)
- O te tāone
- He puka i te ipurangi?
- uiangapatai.co.nz
- Kerry Lee (he wahine hangarau)
- He aha ngā mea whakauru kia tunu i aua maramara rīwai?
- He aha ngā rerekētanga i aua maramara rīwai ki ngā tipi nō wāhi kē?
23.7 - Tukua ki rō oko i te wā kua mātao katoa (āhua 3 hāora).
Wīki 1 - Tango whakaahua ia rā hei te 11am me te huaki i te oko, hongi ai te kākara o ngā tipi.
Whai muri ngā rā e 6, kua tīmata te haunga haere, heoi anō, he pēnā katoa te āhua o ngā tipi ki te wā i hoko a Carron. He aha i pēnā ai?
(He tīmatanga noa tēnei o tētahi whakamātau pūtaiao ngawari. Anei āku tuhinga i te wā Tuhi Māhorahora i taua wā tonu.)
Subscribe to:
Posts (Atom)